GAP'a dev yatırım 26.7 milyar lira
GAP'a dev yatırım 26.7 milyar lira
Başbakan Davutoğlu, Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Tanıtım
Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, “GAP bölgesi yatırımlarının
toplam kamu maliyetleri içindeki payı 2002’de yüzde 5’ti. Bizim
dönemde bu yüzde 10,5’e çıktı. Burada da durmayacağız. İkinci eylem
döneminde de yaklaşık 26,7 milyar lira kamu yatırımı yapacağız”
ifadelerini kullandı.
Yeni GAP Eylem Planı ile mevcut yatırımların tamamlayacağını
belirten Başbakan Davutoğlu, “Yenilikçi, ekonomik ve toplumsal
gelişimi hızlandırıcı, istihdam arttırıcı, üretim odaklı, insani
kalkınmayı teşvik eden yeni politikalar ortaya koyacağız” dedi.
GAP Eylem Planı 2014-2018 açıklandı
Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)
Eylem Planı (2014-2018) açıklandı.
Planlı dönemin başlangıcından bu yana bölgesel ve yerel kalkınmanın
hızlandırılması, sürdürülebilir dengeli bir gelişmenin sağlanması
ve bütün bölgelerin ulusal kalkınmaya katkılarının artırılması için
bölgesel gelişme planları hazırlanarak uygulamaya konulduğu
belirtilen Planda, son yıllardaki uygulamalar sonucunda bölgesel
gelişme alanında önemli ilerlemeler kaydedildiği ifade
edildi.
Kalkınma Bakanlığı ve GAP İdaresi koordinasyonunda; ilgili kamu
kurum ve kuruluşlarının görüş ve önerileriyle, kalkınma ajansları
tarafından il ve bölge bazında derlenen yerel talepler dikkate
alınarak hazırlanan planda, Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle
Türkiye’ye gelen, büyük çoğunluğunu kadın ve çocukların oluşturduğu
Suriyelilerin, başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere
gittikleri tüm illerde günlük hayatın bir parçası olarak
yaşadıklarına dikkat çekildi.
Planda, giderek artan sayıda Suriyeli misafirin varlığının
GAP Bölgesi’nde başta gıda, beslenme ve barınma gibi temel
insani gereksinimler olmak üzere, eğitim, sağlık, konut, altyapı
gibi ihtiyaçların artmasına sebep olduğu kaydedilerek, “Söz konusu
hedef grubun ihtiyaçlarının karşılanması, hizmetlere erişiminin
kolaylaştırılması, mevcut durumun iyileştirilmesi ve üretilen
çözümlerin talepleri karşılayacak düzeye getirilmesi ivedilikle
önem arz eden bir konudur. YeniGAP Eylem Planı hazırlık
çalışmalarında, eylemlerin belirlenmesinde Bölge’de ortaya çıkan bu
durum da gözetilerek gerekli tedbirler alınmıştır” ifadeleri
kullanıldı.
“İnsanı hedef alan projeler”
Yeni Eylem Planı’nın, yatırımlarla bölgede doğan potansiyeli
ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimin hızlandırılması yönünde tam
olarak kullanmak, bölgenin rekabet gücünü artırmak ve GAP’ı daha
ileriye taşımak amacıyla hazırlandığı belirtilen planda, “insanı
hedef alan, yenilikçi, sürdürülebilir, gelir eşitsizliğini
giderici, dezavantajlı alanları ve grupları önceleyen ve
yaşanabilir mekanlar oluşturan proje ve programlara yer verildiği”
ifade edildi.
Temel hedefler arasında bölgesel gelişmeye ivme kazandıracak,
eğitimli ve nitelikli insan gücüne dayalı, istihdamı artıran, doğal
kaynakları, kültürel mirası ve çevreyi koruyan, teknolojik
gelişmeleri ön plana alan, sulama, ulaşım ve sanayi altyapısının
tamamlanmasını amaçlayan proje ve programlar olduğu belirtilen
planda, yaşam kalitesi yüksek yerleşimlerin oluşturulmasına yönelik
eylemleri kapsayan “Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması”nın
yeni bir eksen olarak yer aldığı bildirildi.
“Temel misyon, GAP kalkınma sürecini sürdürülebilir
kılmak”
GAP Eylem Planı’nın temel amacının, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde
ekonomik büyüme, sosyal gelişme ve istihdam artışı sağlayarak
vatandaşların refah seviyesini artırmak, hayat standardını
yükseltmek, huzur ve mutluluğunu sağlamak olduğu belirtilen plan
metninde, bu amaca ulaşırken, insan odaklılık, katılımcılık,
kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık ilkelerinin esas
alınacağı vurgulandı.
Bölgenin mevcut potansiyelinin değerlendirilerek rekabet gücünün
artırılması, ekonomik kalkınmasının ve sosyal gelişmesinin
hızlandırılarak ulusal büyümeye ve ülkenin 2023 yılı hedeflerine
katkısının azami düzeye çıkarılmasının hedeflendiği ifade edilen
planda, şunlar kaydedildi:
” GAP Eylem Planı’nda (2014-2018) öncelikle devam eden yatırımların
tamamlanması esastır. Bunun yanı sıra gerçekleştirilen tüm
icraatların kalıcılığını sağlamak, yenilikçi, ekonomik ve toplumsal
gelişmeyi hızlandırıcı, istihdam artırıcı yeni programlarlaGAP
kalkınma sürecini sürdürülebilir kılmak Eylem Planı’nın temel
misyonudur. Şehirlerin yaşanabilirliğinin artırılması, eğitim ve
sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi, ulaşım ve konut
altyapısının üst standartlara çıkarılması, doğal ve kültürel
dokunun değerlendirilmesi, lojistik merkezlerin kurulması, modern
sulama tekniklerinin uygulanması, rekabetçi ürün türlerine geçiş,
pazarlama olanaklarının genişletilmesi, insan kaynakları ve
kurumsal kapasitenin geliştirilmesi gibi ekonomik kalkınma ve
sosyal gelişmeyi kolaylaştırıcı politikaların, daha gelişmiş bir
altyapı ve kurumsal kapasite ile uygulanarak bölgenin rekabet
gücünün artırılması hedeflenmiştir.”
Bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimine ivme kazandıracak, özel
sektör yatırımlarını bölgeye çekecek, KOBİ’leri geliştirecek,
üretimi çeşitlendirecek ve verimliliği artıracak, bölgenin rekabet
gücünü yükseltecek, istihdamı ve nitelikli işgücünü artıracak
uygulamalara öncelikle devam edileceği belirtilen Eylem Planı’nda,
eğitimli ve sağlıklı bireyler yetiştirecek, dezavantajlı grupların
ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılımlarını sağlayacak,
doğal varlıkları ve kültürel zenginlikleri koruyacak, çevreye
duyarlı, sağlıklı ve güvenli yaşam mekanları oluşturacak
çalışmaların hızlandırılacağı vurgulandı.
Sulama oranı artırılacak
Sulama, ulaşım ve sanayi altyapısını daha da iyileştirecek ve yerel
kurumların hizmet sunum kapasitelerini geliştirecek program ve
uygulamalara ağırlık verileceğine işaret edilen planda, üretim
yapısının dönüşümü, sektörel çeşitliliğin artırılması, girişimcilik
ortam ve kültürünün geliştirilmesi ve yeni istihdam alanlarının
oluşturulmasının sağlanacağı belirtildi.
İşgücünün eğitim düzeyinin yükseltilerek istihdam edilebilirliğinin
artırılacağı ve iş gücü piyasasının talep ettiği becerilerin
kazandırılmasını sağlayacak eğitim faaliyetlerine önem verileceği
ifade edilen Plan’da, şu ifadelere yer verildi:
“Şehirlerin yaşam ve yatırım koşulları bakımından cazibesi
artırılacak, taşıdıkları potansiyeller, sundukları imkanlar,
ürettikleri mal ve hizmetler etrafında markalaşmalarını sağlayacak
şartlar oluşturulacak.. Sulama altyapısının, sulama şebekelerinin
yapımına öncelik verilecek, tarla içi sulamalarda modern sulama
yöntemleri yaygınlaştırılacak.
Arazi toplulaştırma faaliyetlerinde ilgili kamu kurumları arasında
koordinasyon sağlanacak, tarla içi geliştirme hizmetleri
etkinleştirilerek sulama oranı artırılacaktır. Sulamaya açılan
alanlarda tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerine ağırlık verilecek,
üretim çeşitliliğine ve üretim artışına paralel sanayi altyapısı
güçlendirilecek. Son zamanlarda gerçekleştirilen sulama yatırımları
sonucunda yoğun göç alması beklenen yerleşimlerin sorunlarının
çözümü için yenilikçi yaklaşımlar benimsenecek.”
Beş gelişme ekseni yer alıyor
Eylem Planı’nda “Ekonomik Kalkınmanın Hızlandırılması, Sosyal
Gelişmenin Güçlendirilmesi, Şehirlerde Yaşanabilirliğin
Artırılması, Altyapının Geliştirilmesi, Kurumsal Kapasitenin
Geliştirilmesi” olmak üzere beş gelişme ekseni yer aldı.
Bu kapsamda plan döneminde Merkezi Yönetim Bütçesinden Ekonomik
Kalkınmanın Hızlandırılması için 1 milyar 628 milyon, Sosyal
Gelişmenin Güçlendirilmesi için 6 milyar 195 milyon, Şehirlerde
Yaşanabilirliğin Artırılması için 1 milyar 4 milyon, Altyapının
Geliştirilmesi için 17 milyar 836 milyon ve Kurumsal Kapasitenin
Geliştirilmesi için 25 milyon lira olmak üzere toplam 26 milyar 688
milyon lira yatırım ödeneği ayrılacak.
Eylem Planı çerçevesinde, bölgede tarımsal üretimde verimlilik
artırılarak tarıma dayalı sanayi yapısı geliştirilecek. Üretici
örgütlülüğü, tarım teknolojileri, değer zinciri esaslarına dayalı
doğaya dost tarımsal üretim sistemlerinin yaygınlaştırılması
desteklenecek.
Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesi için altyapı
eksikleri giderilecek. İç sularda su ürünleri üretimini artırmaya
yönelik destek programlarına önem verilecek.
Tarıma Dayalı İhtisas OSB’leri kurulacak
Sanayi altyapısının temelini oluşturan Organize Sanayi Bölgeleri
(OSB) ve Küçük Sanayi Siteleri (KSS) yatırımlarına devam edilecek.
İhtiyaç duyulan illerde Tarıma Dayalı İhtisas OSB’leri kurulacak.
Bölge sınır kapıları güçlendirilecek ve sınır komşuları ile ticaret
artırılacak.
Özel sektör yatırımlarının artırılması amacıyla teşvik sisteminin
daha etkin bir şekilde uygulanmasına yönelik tedbirler
alınacak.
Kültür varlıklarının korunarak turizm odaklı değerlendirilmesi,
istihdam ve sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı sağlanması için turizm
altyapısının iyileştirilmesi, turizm çekim merkezleri oluşturulması
ve turizmin çeşitlendirilmesi için gerekli çalışmalar
yapılacak.
Yenilenebilir enerji ile ilgili uygun yatırım alanları tespit
edilecek, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi
üretimi, tarım, turizm gibi alanlarda kullanımına yönelik araştırma
ve uygulama faaliyetleri desteklenecek.
2018 yılı ihracat hedefi 22 milyar dolar
Öte yandan GAP Bölgesi ile ilgili temel ekonomik göstergelerin yer
aldığı planda, söz konusu göstergelere ilişkin 2018 hedeflerine de
yer verildi.
Buna göre, 2018 yılı sonunda bölgede işsizlik oranının yüzde 10,3’e
inmesi beklenirken, istihdam oranının yüzde 35,3’e, iş gücüne
katılma oranının yüzde 39,1’e, Gayri Safi Katma Değerin Türkiye
ortalamasına oranının yüzde 54,4’e, ihracatın da 22 milyar 119,8
milyon dolara çıkması hedefleniyor.
Derslik başına öğrenci sayısı 33’e düşürülecek
Plana göre, dönem sonunda okul öncesi eğitimde yüzde 70 okullaşma
oranına ulaşılacak. Bu çerçevede 4 bin 79 derslik yapılacak.
İlköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı azaltılacak,
fiziki altyapı ihtiyacı giderilecek. Bölgede ilköğretimde derslik
başına düşen öğrenci sayısının 33’e düşürülmesi amacıyla 8 bin 302
derslik inşa edilecek. Aynı şekilde ortaöğretimde derslik başına
düşen öğrenci sayısı da 33’e indirilecek ve bu amaçla 4 bin 683
derslik açılacak.
Öğretmenlerin bölgede çalışmalarının özendirilmesi ve mevcut
öğretmenlerin en az 4 yıl kalmalarının sağlanması amacıyla konut
imkanlarının sınırlı olduğu yerlerdeki eğitim ikamet merkezleri
artırılacak, sosyal hizmet tesisi yapımına ağırlık
verilecek.
Yükseköğretimde kalitenin artırılması amacıyla bölge
üniversitelerinin fiziki ve beşeri altyapısı geliştirilecek. Toplam
8 bin 750 kişilik yurt kapasitesi oluşturulacak. Bunun 4 bin
kişilik bölümü kiralama yöntemi ile 4 bin 750 kişilik bölümü ise
yatırım programı kapsamında gerçekleştirilecek.
Bu arada GAP illerinde kreş ve gündüz bakım evlerinin sayısı da
artırılacak.
Okuma kültürünün geliştirilmesi için mevcut okullar bünyesinde
zenginleştirilmiş kütüphaneler oluşturulacak. Uluslararası öğrenci
sayısının artırılması için gerekli tedbirler alınacak, öğretim
üyesi başına düşen öğrenci sayısı azaltılacak.
İstihdamın artırılmasına ilişkin hedefler
İstihdamın artırılması, işgücünün kalitesinin yükseltilmesi ile
sosyal bütünleşmenin sağlanması için başta kadınlar ve gençler
olmak üzere kırılgan grupların iş gücü piyasasına girişleri
kolaylaştırılacak.
Sosyal yardım alan çalışabilir durumdaki yoksulların istihdamının
artırılmasına yönelik ailelere bilinçlendirme eğitimleri verilecek
ve gerekli tedbirler alınacak.
Konut üretimi teşvik edilecek
Bölgenin büyüme ve çevrelerine hizmet verme potansiyeli yüksek,
çekim merkezi olabilecek illerinde fiziki ve sosyal altyapı
güçlendirilerek, iş ortamı iyileştirilerek, yatırımların bu
merkezlere yönelmesi teşvik edilerek yeni sanayi odaklarının
oluşması sağlanacak.
Cazibe Merkezleri Destekleme Programı uygulamalarına Diyarbakır,
Şanlıurfa ve Gaziantep’te devam edilecek. Yaşanabilir, düzenli,
sağlıklı ve güvenli kentlerin oluşturulması için örnek imar
uygulamaları desteklenecek.
Şehirlerin rekreasyon ihtiyaçlarını giderecek özel bir program
geliştirilecek. Bu çerçevede; yaşam mekanları spor yapmayı ve
hareketliliği sağlayacak şekilde tasarlanacak, kültür ve spor
aktivitelerinin gerçekleştirilebileceği mekanlar iyileştirilecek,
dinlenme alanlarının sayısı ve kalitesi artırılacak.
Hane halkı büyüklüklerine yönelik konut ihtiyaç araştırması
yapılacak ve ihtiyaç olan yerlerde konut üretimi teşvik edilecek,
gerekli finans desteği ve teknik altyapı sunulacak. Sağlıklı ve
güvenli yaşam alanları oluşturmak amacıyla kentsel dönüşüm
projeleri uygulanacak.
1.1 milyon hektarlık alan sulamaya açılacak
Plan dönemi sonunda GAP kapsamında toplam 1,1 milyon hektar alanın
sulanması için depolama altyapıları tamamlanacak, şebeke inşaatları
da önemli ölçüde bitirilecek.
Plan çerçevesinde devam eden 362 kilometre ana kanal inşaatı
tamamlanacak. Yüksek terfili sulama projelerinin etüt
çalışmalarının yapılmasına devam edilecek ve bunun sonucunda
öncelik görülmesi halinde uygun projeler hayata
geçirilecek.
Harran Ovası başta olmak üzere sulama alanlarında drenaj
sistemlerinin kurulması tamamlanacak. Taşlı arazilerin
belirlenmesi, haritalandırılması ve temizlenmesine yönelik arazi
ıslahı çalışmaları yapılacak.
Ilısu Barajı ve HES tamamlanacak, bunun yanı sıra Cizre Barajı ve
HES yaptırılacak. Doğalgaz iletim altyapısı güçlendirilecek,
Bölgeye doğalgaz arzı sağlayacak projeler tamamlanacak.
Öte yandan merkezi idarelerin taşra teşkilatlarındaki personelin
eğitim ihtiyaçları çerçevesinde eğitim programları düzenlenecek.
Yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarının beşeri kapasitesi
geliştirilecek.
Belediye hizmetlerinin daha şeffaf şekilde sağlanabilmesi için
belediyelerin internet sitelerinin altyapılarının geliştirilmesi
desteklenecek.
Kamu kurumlarında üst düzey görevlerde bulunmuş ancak halihazırda
emekli olan kişilerin bilgi ve tecrübelerinden ihtiyaçlar
doğrultusunda yararlanılması sağlanacak.
Projelere hibe desteği
Eylem Planı’na göre, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi
Programı çerçevesindeki projelere hibe desteği sağlanacak.
Seracılık, tohumculuk, basınçlı sulama ve yeni teknoloji sulama
sistemlerinin geliştirilmesi, yerel ve geleneksel ürünlerin
saptanması ve geliştirilmesi gibi alanlara öncelik verilecek.
Bölgede tarımsal üretimin artmasıyla birlikte üreticilerin
ürünlerini makul bir fiyatla pazarlayabilmeleri ve sanayiye talep
edilen hammaddenin düzenli temini açısından üretici örgütlülüğü
desteklenecek.
Tarımda kaynak kullanımı etkinliğinin artırılmasına yönelik “Hassas
Tarım ve Sürdürülebilir Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi”
tamamlanacak.
“GAP Organik Tarım Küme Geliştirme Projesi” kapsamında bölgedeki
üreticiler ve birliklerin kurumsal kapasitelerini ve pazarlama
olanaklarını artırmak üzere iş planları hazırlanacak, koçluk
hizmetleri verilecek. Üreticilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılamak
için Organik Tarım Danışmanlık Merkezi (OTADAM)
kurulacak.
Büyükbaş süt işletmelerinin yanında etçi ve kombine ırk damızlık
işletmelerinin desteklenmesi ve bölgede hayvan ırklarının
geliştirilmesi sağlanacak. Küçükbaş hayvancılık işletmelerinin
desteklenmesi için yeni bir program geliştirilerek uygulanacak.
5 bin işletmeye 58 milyon lira KOSGEB
desteği
Küçük işletmelerin finansmana erişiminde yeni fonların
kullanılmasına yönelik mekanizmalar oluşturulacak, KOBİ’ler ticari
bankalar aracılığıyla bu fonlardan yararlandırılacak.
Adıyaman, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde Kredi Garanti Fonu (KGF)
şubeleri açılacak, KGF’nin etkin tanıtımı yapılacak, fondan
sağlanan teminat miktarı ve yararlanan işletme sayısı
artırılacak.
550 işletmeye kefalet sağlanacak, 195 milyon lira destek verilecek.
Gelişen 43 Anadolu Girişim Sermayesi Fonu Projesi ile hedef
bölgedeki KOBİ’lerin finansal araçlara erişimini kolaylaştırmak
amacı ile başta GAP Bölgesi olmak üzere toplamda 43 ilde
kullandırılabilecek girişim sermayesi fonu oluşturulacak.
KOSGEB Destek Programları kapsamında KOBİ’lere verilen destekler
artırılacak. Bölgedeki 5 bin işletmeye 58 milyon lira destek
verilecek.
Bölgedeki firmalara yönelik ticari kredilerin kullanımı
artırılacak. Üretici örgütleri ile tarım işletmelerine çeşitli
tarımsal faaliyetler kapsamında sağlanan faiz indirimli yatırım ve
işletme kredileri yaygınlaştırılacak.
Kalkınma Bankasının öz kaynaklarından kullandırdığı ve aracılık
ettiği kredilerde bölgeye özel önem verilecek. Kredi kullandırmada
bölgeye yönelik ihtisaslaşma artırılacak.
Turizm ve yeşil alanlara ilişkin hedefler
GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi kapsamında;
turizm odaklı tanıtım ve markalaşma “Eylem ve Yönetim Planı”
hazırlanacak ve ilgili taraflarla birlikte uygulamaya yönelik
çalışmalara başlanacak.
Tanıtım ve markalaşma stratejileri ile turizm destinasyonu
oluşturulacak. Bölge turizm çeşitleri paketlenerek seyahat
acentelerine pazarlanacak.
2014-2018 döneminde; 8 bin hektar alanda ağaçlandırma, 40 bin
100 hektar alanda erozyon kontrolü ve bin 750 hektar alanda mera
ıslahı yapılarak, 63 milyon 500 bin fidan üretimi
gerçekleştirilecek.
Sağlık alanında yapılacaklar
Sağlık hizmetlerinin daha nitelikli, yaygın ve etkin sunulması
amacıyla yatak sayısının artırılmasına devam edilecek. Devlet
hastanelerinde 2 bin 535, şehir hastanelerinde 5 bin 375 adet olmak
üzere toplam 7 bin 910 yatak kapasitesi oluşturulacak. Koruyucu ve
birinci basamak sağlık hizmetleri güçlendirilerek temel sağlık
göstergeleri daha da yükseltilecek.
Sağlık personeli dağılımı, bölge illerinin nüfus hizmet bölgesi,
fiziki yapı ve hizmet sunum özelliklerini esas alacak şekilde
iyileştirilecek. Bu kapsamda, başta uzman hekim ve hemşire olmak
üzere GAP Bölgesi’ndeki üniversiteler ve Sağlık Bakanlığına ait
hastanelere tahsis edilen hekim ve diğer sağlık personeli
kadrolarında 2014-2018 döneminde artış sağlanacak.
Medikal turizminde hem etkin tanıtımın yapılması hem de
yatırımcıların öncelikle yönlendirilebilmesi (bu alanda faaliyet
göstermek isteyen kurumlara bilgi sağlamak) için, bölgenin hizmet
ticareti yapma potansiyeli yüksek olan ve bölge sağlık
kuruluşlarının avantajlı olduğu hizmet branşlarının (hem tedavi hem
bakım alanında) belirleneceği yurtiçi ve yurtdışı pazar
araştırmaları yapılacak.
Ortaöğretim, ön lisans ve lisans programlarına sağlık turizmi
seçmeli dersleri konulacak, yurtdışından sağlık eğitimi almak için
gelen öğrencilerin kontenjanları artırılacak.
Diğer projeler
Eylem Planı’ndaki söz konusu hedeflerin yanı sıra Su Kanalizasyon
ve Altyapı Programı (SUKAP) kapsamında, 77’si içme suyu, 119’u
kanalizasyon olmak üzere toplam 196 proje tamamlanacak.
Bölgede arama faaliyetleri hızlandırılarak sanayi ve enerji
hammadde potansiyelleri araştırılacak. Bölgesel düzeyde maden
haritaları güncellenecek, maden envanteri hazırlanacak ve
yatırımcılara sunulacak.
Uygun ortam oluştuğunda, mayın temizleme çalışmalarına
başlanacak.
Diyarbakır’da Tekstil İhtisas OSB’si yapılacak ve devam eden birçok
OSB projesi tamamlanacak.
Yeni sınır kapıları açılacak ve mevcut sınır kapılarının
modernizasyonu sağlanacak.
