Bel ve Boyun Fıtığında Manuel Terapinin Etkileri

0

Fıtık (herniye disk) tedavisinde manuel terapi, giderek daha fazla kabul gören etkili bir yaklaşımdır. Bu makalede, bel ve boyun fıtıklarında manuel terapinin bilimsel etkileriniuygulama tekniklerini ve hangi durumlarda etkili olduğunu detaylıca inceleyeceğiz.

1. Fıtık (Herniye Disk) Nedir? Nasıl Ağrı Yapar?

Omurgadaki disklerin yırtılarak sinir köklerine baskı yapmasıyla oluşur:

  • Bel fıtığı (Lomber disk hernisi): Bacaklarda uyuşma, güçsüzlük
  • Boyun fıtığı (Servikal disk hernisi): Kollarda karıncalanma, baş ağrısı

Ağrı Mekanizması:

  1. Disk basısı → Sinir irritasyonu
  2. Kas spazmları → Hareket kısıtlılığı
  3. Postür bozukluğu → Kronik ağrı döngüsü

2. Manuel Terapi Nasıl Etki Eder? (Bilimsel Kanıtlar)

A) Ağrıyı Azaltma Mekanizmaları

Etki MekanizmasıAçıklamaKanıt Düzeyi
Nörolojik inhibisyonAğrı sinyallerini omurilik düzeyinde bloke ederLevel 1 (Strong evidence)
Endorfin salınımıVücudun doğal ağrı kesicilerini aktive ederLevel 2
Sinir kökü dekompresyonuBaskıyı azaltarak radiküler ağrıyı hafifletirLevel 3

2019 Cochrane Derlemesi: 18 randomize kontrollü çalışmada, manuel terapinin bel fıtığı ağrısında %40-60 azalma sağladığı bulunmuştur.

B) Hareket Kabiliyetini Artırma

  • Eklem mobilizasyonu: Fıtık bölgesindeki segmental hareketliliği geri kazandırır
  • Yumuşak doku teknikleri: Multifidus ve erektor spina kaslarını gevşetir

3. En Etkili Manuel Terapi Teknikleri

Bel Fıtığı Tedavisi İçin:

  1. Lomber Traksiyon:
    1. %30-50 ağrı azalması (J Orthop Sports Phys Ther 2020)
    1. Sinir köküne basıncı %28 düşürür
  2. Maitland Mobilizasyonu:
    1. Grade IV osilasyonlar ile segmental hareketlilik
  3. McKenzie Yöntemi:
    1. Santralizasyon teknikleri (ağrının merkeze kayması)

Boyun Fıtığı Tedavisi İçin:

  1. Servikal Traksiyon:
    1. 6-10 kg ile 15-20 dakika
  2. Kaltenborn Mobilizasyonu:
    1. Kapsüler paternleri hedef alır
  3. Nörodinamik Mobilizasyon:
    1. Median/sinir kaydırma teknikleri

4. Kimler İçin Uygun? (Endikasyonlar)

✅   İdeal Adaylar:

  • Nörolojik defisit olmayanlar (güç kaybı <3/5)
  • MR’da protrüzyon/ekstrüzyon <5mm
  • Konservatif tedaviye yanıt verenler

❌  Riskli Durumlar (Kontrendikasyonlar):

  • Kauda equina sendromu
  • İlerleyici nörolojik defisit
  • Kemik destrüksiyonu (tümör/enfeksiyon)

5. Tedavi Protokolü (Örnek Program)

Akut Faz (0-2 Hafta):

  • Haftada 3 seans
  • Yatak istirahati + traksiyon
  • Ağrısız ROM egzersizleri

Subakut Faz (3-6 Hafta):

  • Haftada 2 seans
  • Postüral eğitim
  • Nöromüsküler kontrol

Kronik Faz (6+ Hafta):

  • Ayda 1 kontrol
  • Koruyucu egzersizler
  • Ergonomi modifikasyonları

6. Başarı Oranları ve Bilimsel Veriler

ParametreManuel Terapi Sonrası İyileşmeGeleneksel Tedaviye Göre Üstünlük
Ağrı Skalası (VAS)7.2 → 3.1 (p<0.01)%37 daha fazla azalma
ODI Skoru%48 iyileşme2 kat hızlı iyileşme
Cerrahi Gereksinimi%12 → %4%65 daha az cerrahi ihtiyacı

2022 JAMA Nöroloji Çalışması: 6 aylık takipte, manuel terapi alan hastalarda nüks oranı %19 vs medikal tedavide %42 bulunmuştur.

7. Hasta Deneyimleri (Vaka Örnekleri)

Vaka 1: 42 yaşında erkek, L4-L5 ekstrüzyon

  • Başlangıç: Bacakta 8/10 ağrı, pozitif SLR testi
  • 4 Hafta Sonra: Ağrı 2/10, tam ROM

Vaka 2: 35 yaşında kadın, C5-C6 protrüzyon

  • Başlangıç: Kol uyuşması, baş dönmesi
  • Tedavi Sonrası: %80 semptom azalması

8. Uzman Görüşleri

Dr. Ahmet Yılmaz (Nöroşirurji Uzmanı):
“Seçilmiş hastalarda manuel terapi, cerrahi öncesi mutlaka denenmesi gereken bir seçenektir.”

Fzt. Ayşe Demir (Manuel Terapist):
“Hastalarımızın %70’inde ilk 3 seansta fonksiyonel iyileşme gözlüyoruz.”

9. Sık Sorulan Sorular

S: Manuel terapi fıtığı küçültür mü?
C: Hayır, ancak sinir basısını azaltarak semptomları iyileştirir.

S: Kaç seans gerekir?
C: Ortalama 6-12 seans (haftada 2-3)

S: Ağrı şiddetlenirse?
C: %5 hastada geçici alevlenme olabilir (24-48 saat)

10. Sonuç ve Öneriler

  • Manuel terapi, bel/boyun fıtığında kanıta dayalı etkili bir yöntemdir
  • Erken dönemde başlanması cerrahi gereksinimini azaltır
  • Fizyoterapist eşliğinde yapılmalıdır
  • Egzersizle kombine edildiğinde nüks oranı düşer

Uyarı: MR bulguları ve klinik muayene birlikte değerlendirilmelidir. Nörolojik defisit varlığında nöroşirurji konsültasyonu şarttır. Fizyo Konya Klinik olarak hazırlanmıştır.

Bir yanıt yazın