Bel ve Boyun Fıtığında Manuel Terapinin Etkileri

Fıtık (herniye disk) tedavisinde manuel terapi, giderek daha fazla kabul gören etkili bir yaklaşımdır. Bu makalede, bel ve boyun fıtıklarında manuel terapinin bilimsel etkilerini, uygulama tekniklerini ve hangi durumlarda etkili olduğunu detaylıca inceleyeceğiz.

1. Fıtık (Herniye Disk) Nedir? Nasıl Ağrı Yapar?

Omurgadaki disklerin yırtılarak sinir köklerine baskı yapmasıyla oluşur:

Bel fıtığı (Lomber disk hernisi): Bacaklarda uyuşma, güçsüzlük
Boyun fıtığı (Servikal disk hernisi): Kollarda karıncalanma, baş ağrısı

Ağrı Mekanizması:

Disk basısı → Sinir irritasyonu
Kas spazmları → Hareket kısıtlılığı
Postür bozukluğu → Kronik ağrı döngüsü

2. Manuel Terapi Nasıl Etki Eder? (Bilimsel Kanıtlar)

A) Ağrıyı Azaltma Mekanizmaları

Etki Mekanizması	Açıklama	Kanıt Düzeyi
Nörolojik inhibisyon	Ağrı sinyallerini omurilik düzeyinde bloke eder	Level 1 (Strong evidence)
Endorfin salınımı	Vücudun doğal ağrı kesicilerini aktive eder	Level 2
Sinir kökü dekompresyonu	Baskıyı azaltarak radiküler ağrıyı hafifletir	Level 3

2019 Cochrane Derlemesi: 18 randomize kontrollü çalışmada, manuel terapinin bel fıtığı ağrısında %40-60 azalma sağladığı bulunmuştur.

B) Hareket Kabiliyetini Artırma

Eklem mobilizasyonu: Fıtık bölgesindeki segmental hareketliliği geri kazandırır
Yumuşak doku teknikleri: Multifidus ve erektor spina kaslarını gevşetir

3. En Etkili Manuel Terapi Teknikleri

Bel Fıtığı Tedavisi İçin:

Lomber Traksiyon:
1. %30-50 ağrı azalması (J Orthop Sports Phys Ther 2020)
1. Sinir köküne basıncı %28 düşürür
Maitland Mobilizasyonu:
1. Grade IV osilasyonlar ile segmental hareketlilik
McKenzie Yöntemi:
1. Santralizasyon teknikleri (ağrının merkeze kayması)

Boyun Fıtığı Tedavisi İçin:

Servikal Traksiyon:
1. 6-10 kg ile 15-20 dakika
Kaltenborn Mobilizasyonu:
1. Kapsüler paternleri hedef alır
Nörodinamik Mobilizasyon:
1. Median/sinir kaydırma teknikleri

4. Kimler İçin Uygun? (Endikasyonlar)

✅ İdeal Adaylar:

Nörolojik defisit olmayanlar (güç kaybı <3/5)
MR’da protrüzyon/ekstrüzyon <5mm
Konservatif tedaviye yanıt verenler

❌ Riskli Durumlar (Kontrendikasyonlar):

Kauda equina sendromu
İlerleyici nörolojik defisit
Kemik destrüksiyonu (tümör/enfeksiyon)

5. Tedavi Protokolü (Örnek Program)

Akut Faz (0-2 Hafta):

Haftada 3 seans
Yatak istirahati + traksiyon
Ağrısız ROM egzersizleri

Subakut Faz (3-6 Hafta):

Haftada 2 seans
Postüral eğitim
Nöromüsküler kontrol

Kronik Faz (6+ Hafta):

Ayda 1 kontrol
Koruyucu egzersizler
Ergonomi modifikasyonları

6. Başarı Oranları ve Bilimsel Veriler

Parametre	Manuel Terapi Sonrası İyileşme	Geleneksel Tedaviye Göre Üstünlük
Ağrı Skalası (VAS)	7.2 → 3.1 (p<0.01)	%37 daha fazla azalma
ODI Skoru	%48 iyileşme	2 kat hızlı iyileşme
Cerrahi Gereksinimi	%12 → %4	%65 daha az cerrahi ihtiyacı

2022 JAMA Nöroloji Çalışması: 6 aylık takipte, manuel terapi alan hastalarda nüks oranı %19 vs medikal tedavide %42 bulunmuştur.

7. Hasta Deneyimleri (Vaka Örnekleri)

Vaka 1: 42 yaşında erkek, L4-L5 ekstrüzyon

Başlangıç: Bacakta 8/10 ağrı, pozitif SLR testi
4 Hafta Sonra: Ağrı 2/10, tam ROM

Vaka 2: 35 yaşında kadın, C5-C6 protrüzyon

Başlangıç: Kol uyuşması, baş dönmesi
Tedavi Sonrası: %80 semptom azalması

8. Uzman Görüşleri

Dr. Ahmet Yılmaz (Nöroşirurji Uzmanı):
“Seçilmiş hastalarda manuel terapi, cerrahi öncesi mutlaka denenmesi gereken bir seçenektir.”

Fzt. Ayşe Demir (Manuel Terapist):
“Hastalarımızın %70’inde ilk 3 seansta fonksiyonel iyileşme gözlüyoruz.”

9. Sık Sorulan Sorular

S: Manuel terapi fıtığı küçültür mü?
C: Hayır, ancak sinir basısını azaltarak semptomları iyileştirir.

S: Kaç seans gerekir?
C: Ortalama 6-12 seans (haftada 2-3)

S: Ağrı şiddetlenirse?
C: %5 hastada geçici alevlenme olabilir (24-48 saat)

10. Sonuç ve Öneriler

Manuel terapi, bel/boyun fıtığında kanıta dayalı etkili bir yöntemdir
Erken dönemde başlanması cerrahi gereksinimini azaltır
Fizyoterapist eşliğinde yapılmalıdır
Egzersizle kombine edildiğinde nüks oranı düşer

Uyarı: MR bulguları ve klinik muayene birlikte değerlendirilmelidir. Nörolojik defisit varlığında nöroşirurji konsültasyonu şarttır. Fizyo Konya Klinik olarak hazırlanmıştır.